کاشت زعفران در ایران به سه هزار سال پیش برمی‌گردد و تاریخچه زعفران به ما می‌گوید که از دوران مادها در ایران زعفران کشت شده است.

ما در این مقاله به آموزش صفر تا صد کشت زعفران پرداخته ایم و سعی می کنیم بسیاری از باورهای غلط شما را درباره زعفران تغییر دهیم.

حدود ۹۹ درصد از کسانی که این مقاله را می‌خوانند از شهرهایی هستند که در آنجا کشت زعفران رواج ندارد.
پس بزارید در ابتدا برایتان یک داستان واقعی از وقتی که کشت زعفران را برای اولین بار در منطقه خودمان انجام دادیم تعریف کنم.

اولین روزی (حدودا ۱۵ سال پیش) که ما تصمیم به کشت زعفران گرفتیم هیچ منبعی و فرد آشنا به کشت زعفران در منطقه خودمان پیدا نکردیم.

با یک فردی آشنا شدیم که تامین کننده پیاز زعفران بود. مقداری پیاز زعفران خریداری کردیم، پس از کشت متوجه شدیم آلوده‌ترین نوع پیاز را به ما فروخته‌اند. با این وجود وقتی موقع برداشت زعفران رسید. مطمئن شدیم که زعفران سازگار با منطقه خودمان است. سال بعد پیاز زعفران مرغوب را تهیه کردیم و روش های مختلف کشت و پرورش زعفران را در منطقه‌ی خودمان اجرا کردیم و نتیجه‌ای که از زعفران گرفتیم فوق‌العاده بود.

همین باعث شد وب‌سایت ماه‌چین را راه‌اندازی کنیم و تمامی تجربیات خود را در قالب این مقاله، سایر مقالات و دوره های آموزشی کشت و مدیریت زعفران به شما ارائه کنیم تا همه‌ی افراد علاقمندی که در ایران هستند و شرایط اولیه ما را دارند، بتوانند سریع‌تر رشد کنند (ما حدودا ۳ الی ۴ سال درگیر آزمون و خطا بودیم و حاضر نیستیم شما هم این بهای سنگین را بپردازید).

و اما برگردیم به آموزش قدم به قدم کاشت زعفران …

به صورت کلی ما به ۳ صورت میتوانیم کشت زعفران را انجام دهیم.

۱- کشت زعفران در خاک و مزرعه: در این نوع کشت یکبار کشت زعفران در خاک انجام می شود و تا ۷ سال میتوان از مزرعه، زعفران برداشت کرد.(شما بخوانید: طلا برداشت کرد)

۲- کشت زعفران در گلخانه و سالن: کشت گلخانه ای زعفران نیازمند تجهیزات خاصی و تخصص شخص است. این نوع کشت بر خلاف باور عموم مردم، علاوه بر سالن گلخانه ای، نیاز به زمین کشاورزی برای انتقال به خاک بعد از گلدهی دارد.

۳- کشت زعفران در گلدان و باغچه: ساده ترین راه و جذاب ترین و پر طرفدار ترین روش، همین کشت زعفران در گلدان است.

در این مقاله قرار است درباره کشت زعفران در خاک صحبت کنیم و اطلاعاتی که دل تجربه ما بدست آمده است را به اشتراک بگذاریم.

پس اگر به کشت زعفران در گلخانه علاقه دارید حتما مقاله کشت زعفران گلخانه‌ای را مطالعه کنید و همینطور اگر قصد دارید زعفران را در گلدان و خانه کشت کنید حتما مقاله آموزش کاشت زعفران در خانه را مطالعه کنید.

زمان کاشت زعفران

زمان کاشت زعفران هر ساله از خرداد‌ ماه شروع می‌شود و تا اواسط مهر ماه ادامه دارد. باید به این نکته نیز توجه داشت که کشت زعفران باید حتما قبل از شروع باران‌های پاییزه صورت گیرد. البته کشت زعفران نباید تا آخرین فرصت و اواخر مهرماه به تاخیر انداخته شود.

زعفران را در چه آب و هوایی میتوان کشت کرد؟

زعفران یک گیاه نیمه گرمسیری می‌باشد و در مقابل گرما و سرما مقاومت خیلی خوبی از خود نشان می‌دهد. زعفران در مناطقی که دارای زمستان ملایم و تابستان گرم و خشک دارد می‌توان کشت کرد.

زعفران در بیشتر مناطق کشور رشد خوبی میتواند داشته باشد ولی باید به این نکته توجه داشته باشید که منطقه شما نباید در فصل تابستان رطوبت و گرمای بیش از حد داشته باشد.

چرخه رشد زعفران از اوایل مهرماه از طریق آبیاری شروع می‌شود و تا اردیبهشت ماه ادامه دارد و در اردیبهشت ماه به خواب بهاری و تابستانی می‌رود و خزان میکند. در دوره خواب به هیچ عنوان نباید آبیاری نمود چون مشکلاتی برای پیاز زعفران بوجود می‌آورد که باعث شکستن خواب زعفران می‌گردد و چرخه طبیعی زعفران مختل می‌شود..

دمای لازم برای کشت زعفران چقدر است؟

به طور متوسط زعفران در مناطقی که تابستان خشک با حداکثر دمای ۴۰ درجه سانتی‌گراد و زمستان متوسط با تجربه چند بار یخ زدگی و دمای حداقل -۴۰ درجه، عملکرد خوبی را به جا می گذارد.

تکنیک های مختلفی در کاشت زعفران وجود دارد، که بسته به منطقه و موقعیت جغرافیایی از روش‌های مختلفی استفاده می شود که در ۸ گام توضیح داده‌ایم:

گام ۱- آماده سازی زمین برای کشت زعفران

اولین گام از مراحل کاشت زعفران آماده‌سازی زمین و یا همان بستر کشت زعفران می‌باشد. بهترین خاک برای کشت زعفران خاک لومی شنی می‌باشد، این خاک مستعد ترین محیط کشت برای زعفران را ایجاد می‌کند چون محیط خوبی را برای زعفران مهیا می کند و هم میزان رطوبت قابل دسترس برای پیاز زعفران را تامین می‌کند.

پس زمین باید ترکیبی از شن و رس باشد تا در مدت 7 سالی که پیازچه در داخل خاک می باشد علاوه بر تامین مواد غذایی در شرایط خاص منطقه نیز مقاومت نماید، ph خاک باید بین 7 الی 7.5 باشد.

بهترین زمان برای شخم زمین

بهترین زمان برای شخم زمین اواخر پاییز یا اول زمستان می باشد و اگر شرایط مهیا نبود می توان قبل از کشت اقدام به این کار کرد خاک را باید تا عمق ۴۰ تا ۵۰ سانتی متری شخم زده و در مرحله بعد کود گاوی پوسیده شده را به میزان ۴ تن به همراه ۲۵ کیلو گرم سولفات پتاسیم گرانوله ، ۲۵ کیلو گرم سوپر فسفات تریپل و ۵۰ کیلو گرم گوگرد بنتونیت دار در هر هزار متر پخش نموده و اقدام به مخلوط نمودن کود با خاک توسط دستگاه کلتیواتور می نمایند،  بعد از این مرحله باید خاک را کاملا مسطح نموده و پستی و بلندی های خاک را رفع نماییم به طوری که موقع کاشت زعفران شاهد ظاهری نامطلوب نباشیم.

گام ۲- تهیه پیاز زعفران مرغوب

در این مرحله باید به دنبال پیاز زعفران مرغوب جهت انتقال به خاک باشیم، بهترین زمان برای خرید پیاز زعفران از اواخر خرداد ماه تا اواخر شهریور ماه می باشد. باید حساسیت زیادی در انتخاب پیاز داشته باشیم چون مهمترین و اساسی‌ترین مسئله در کشت زعفران انتخاب پیازچه سالم می‌باشد.

بعد از تهیه پیاز باید هرچه سریعتر اقدام به کشت آن نماییم زیرا پیازچه وقتی که در هوای آزاد قرار دارد در معرض انواع آفت و بیماری‌ها می‌باشد و دلیل دوم اینکه در صورت جمع کردن توده ای پیاز در یکجا باعث افزایش دمای پیازچه‌ها شده و این شرایط منجر می‌شود که قوه نامیه پیازچه به شدت پایین بیاید و شرایط برای انواع بیماری ها افزایش یابد، هرچقدر فاصله بین آوردن پیازچه ها تا کاشت آنها کمتر باشد بهتر است.

 گام ۳- ضدعفونی کردن پیاز زعفران

موقع کشت زعفران پیاز باید سالم و به دور از هر نوع آلودگی کنه و قارچ باشد. برای همین باید قبل از انتقال و کاشت پیاز باید حتماً پیاز ها را ضدعفونی نمود، این کار را می توان توسط یک مخزن ۱۰۰ الی ۲۰۰ لیتری انجام داد. باید در این مرحله اقدام به تهیه قارچ کش کاربندازیم و کنه کش پروپارژیت نماییم.

در داخل مخزن بسته به حجم مخزن از قارچ کش کاربندازیم به میزان دو در هزار و سم کنه کش پروپارژیت به میزان یک و نیم در هزار مایع ضدعفونی کننده را آماده می‌نماییم در این مرحله باید پیازچه‌ها را در حجم ۵ الی ۱۰ کیلوگرمی داخل یک ظرف قرار داده و در داخل مخزن به مدت ۳۰ الی ۶۰ ثانیه فرو برده بعد اقدام به کشت پیاز‌چه‌ها می‌نماییم.

گام ۴- عملیات کاشت زعفران

وقتی که زمین را آماده کردیم و اقدام به تهیه پیازچه و ضدعفونی آن نمودیم، باید به خاک انتقال بدهیم.

روش های کاشت زعفران

دو مورد از اصلی‌ترین روش کشت زعفران به شرح زیر می‌باشد:

• کشت کپه‌ای یا چاله‌ای
• کشت ردیفی به روش کشت آرمانی

 کشت کپه‌ای زعفران

در این روش توسط بیل اقدام به حفر چاله به عمق و عرض ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر می‌نماییم در این مرحله یک نفر به تعداد ۳ تا ۱۵ عدد پیازچه در داخل هر چاله قرار داده و نفر بعدی اقدام به پوشاندن پیازچه‌ها توسط بیل می‌نماید و سطح زمین را مسطح می‌کند، فاصله هر چاله با چاله بعدی بین ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر در یک ردیف و با ردیف کناری ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر را در نظر می‌گیرند.

* اگر شما قصد دارید کشت زعفران را در متراژ بالا انجام دهید کشت کپه‌ای به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

کشت آرمانی زعفران، مدل جدید کشت زعفران

در این روش تراکم پیازچه در واحد سطح ۸ تا ۱۰ تن در هکتار می‌باشد متوسط برداشت زعفران در این روش از سال سوم به بعد به ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم در هکتار می‌رسد. در کشت آرمانی فاصله هر شیار با شیار کناری ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر می‌باشد.

ما پیشنهاد می‌کنیم از مدل کشت آرمانی زعفران استفاده کنید چون:

1. هزینه‌های کود‌دهی و محلول‌پاشی شما نسبت به کشت ردیفی معمولی کمتر می‌شود. یعنی اگر شما زمین یک هکتاری را محلول‌پاشی کنید‌ در کشت آرمانی به ۱۰ تن پیاز می‌رسد ولی در کشت سنتی فقط به ۳-۴ تن پیاز.
2. به برداشت حداکثری زعفران در واحد هکتار می‌رسید.
3. هزینه‌های کارگری شما کمتر می‌شود.
4. چیدن گل زعفران راحت‌تر می‌شود چون گل‌های زعفران نزدیک به هم هستند.

گام ۵- آبیاری زعفران

پس از کاشت پیاز ها که نهایتاً تا اواخر شهریور ماه طول می کشد از پانزدهم مهرماه هر سال اقدام به آبیاری زعفران می‌کنیم، در موقعیت های جغرافیایی مختلف بسته به شرایط آب و هوایی از اوایل مهر ماه تا اواسط آبان‌ماه اقدام به آبیاری زعفران می‌کنند.

گل دادن زعفران تا حدود زیادی تابع آبیاری اولیه می‌باشد در این خصوص برای اینکه در برداشت زعفران به مشکل بر‌نخوریم زمین را به قطعات مختلف تقسیم‌بندی می‌کنیم و با فاصله چند روز از هم هر قطعه را آبیاری می کنیم تا بدین صورت در دوران اوج گلدهی قطعات با یکدیگر همزمان نباشند.

قبل از گلدهی یک آبیاری عمیق و بعد از گاورو شدن زمین اقدام به سله شکنی می‌کنند. بعد از برداشت زعفران به طور کامل بسته به شرایط آب و هوایی و بارندگی منطقه اقدام به آبیاری دوم در اواخر آبان‌ماه یا اوایل آذر ماه و آبیاری سوم در اسفند ماه می‌کنند، در مناطقی که بارندگی در پاییز و زمستان مطلوب باشد آبیاری سوم نیاز نیست انجام شود.

ما در مقاله ای جداگانه آبیاری زعفران را به صورت تخصصی بررسی کرده ایم. حتما این مقاله را مطالعه کنید.

گام ۶- سله شکنی مزرعه زعفران

بعد از آبیاری اول و قبل از گلدهی مزرعه باید زمین را سله شکنی کرد، به طوری که پیازچه‌ها صدمه نبینند بهترین وسیله برای سله شکنی تیلر کشاورزی با تیغه های افقی می‌باشد. این کار باعث می شود که گلها به آسانی از خاک خارج شوند و کود حیوانی با خاک مخلوط شود و علف‌های هرز را که تازه روییده‌اند از بین بروند.

گام ۷- مبارزه با آفات و بیماری زعفران

مهمترین آفت زعفران کنه و موش صحرایی می‌باشد. جهت شناسایی آفات و اینکه متوجه شویم که آیا پیازچه‌ها سالم هستند باید به طور متناوب زمین و پیاز‌ها را سرکشی کنیم.

به طور متوسط باید ماهی ۲ بار یا هر ۱۰ روز یکبار اقدام به حفر شیارها یا چاله در نقاط مختلف مزرعه نموده و پیازچه‌ها را بررسی نماییم تا از سالم بودن و آلوده نبودن پیازچه‌ها مطمئن شویم.

جهت مقابله با کنه از کود گرانوله گوگرد استفاده می‌کنیم. گوگرد هم خاک را اسیدی‌تر می‌کند و هم باعث از بین رفتن بسیاری از آفات از جمله کنه می‌شود. برای بهره‌مندی از فواید گوگرد باید قبل از آبیاری اول گوگرد را به میزان ۳۰ کیلوگرم در هر هزار متر پخش کرده و با خاک مخلوط کنیم، سپس اقدام به آبیاری کنیم.

جهت مقابله با موش های صحرایی اقدام به استفاده از تله موش، سموم موش کش و گاز متان و قرص برنج می‌کنیم.

بهترین و سریع‌ترین عمل در از بین بردن موش های صحرایی استفاده از قرص برنج و تزریق گاز متان (کپسول گاز خانگی)  به لانه موش می‌باشد،  بدین صورت که تمامی سوراخ های ورودی و خروجی لانه را به غیر از یک سوراخ گرفته و با شلنگ گاز اقدام به تزریق گاز به داخل لانه می‌کنیم این روش در ۹۹ درصد مواقع نتیجه عالی از خود نشان داده است.

نکته: معمولا برخی از علاقمندان کشت زعفران، ترس از بین رفتن پیاز ها توسط موش را دارند. باید بگوییم که این موضوع اصلا نگران کننده نیست. چون روش های پیشگیری بسیار زیادی وجود دارد که این مشکل را ۱۰۰ درصد حل میکند. پس نگران این موضوع نباشید.

گام ۸- برداشت گل زعفران

برداشت زعفران بستگی به زمان آبیاری و اقلیم منطقه دارد ولی عمدتاً در آبان ماه زعفران شروع به گلدهی می‌کند که در طول ۲۰ الی ۳۰ روز فصل گلدهی باید هر روز گل های زعفران را بچینید. در مورد دفعات گلدهی زعفران هم باید بگوییم که زعفران در سال یک‌بار برداشت می‌شود و به طور کلی یک‌بار گل می‌دهد.

بعد از برداشت زعفران، دقیقا زمانی است که خیلی از افرادی که قصد خرید زعفران را دارند، شروع به صادرات زعفران میکنند. تولید ۹۰ درصدی زعفران دنیا در ایران و صادرات بالای زعفران ایرانی از اصلی ترین دلایل گران بودن قیمت زعفران است.