کشت زعفران

مهمترین عامل گسترش و توسعه این گیاه در مناطق خشک و کم آب، نیاز کم این گیاه به آب آبیاری است. حداکثر نیاز آبی این گیاه حدود 6هزار متر مکعب م یباشد. نکته مهم و قابل تامل این که این گیاه زمانی به آب نیاز دارد که سایر گیاهان زراعی نیاز به آب نداشته یا اینکه کمتر به آب آبیاری نیاز دارند. نیاز آبی این گیاه از حدود نیمه مهرماه شروع و تا حدود نیمه اردیبهشت ماه ادامه دارد.

با توجه به اینکه مراحل کاشت تا برداشت زعفران با نیروی انسانی انجام می گیرد و تقریباً ادوات خاصی بکار نمی رود، هر هکتار زعفران کاری جهت امر کاشت، داشت و برداشت و جداسازی کلاله از سایر اجزاء گل به 270 نفر روز کار نیاز دارد. با توجه به اینکه هر 200 نفر روز کار در سال یک شغل دائم ایجاد  می کند.

در وضع موجود هر هکتار زعفران بیش از یک نفر اشتغال زایی دارد.از طرفی نظر به اینکه داشت و برداشت زعفران کار سخت و طاقت فرسایی نمی باشد ، تقریباً همه اعضای خانواده ی کشاورز می توانند در امر تولید زعفران کمک نمایند.

مجموعه کاشت زعفران در خانه

مجموعه کاشت حاوی یک گلدان سایز متوسط یک بسته خاک مناسب کاشت پیاز زعفران یک بسته پیاز زعفران 5 عددی با بسته بندی منفذ دار جهت سالم ماندن پیاز

در آمد کاشت زعفران 

میانگین تولید محصول سالیانه به ازاء هر هکتار حدود 5 کیلوگرم کلاله خشک زعفران است که با توجه به قیمت بالای زعفران،درآمد خوبی نسبت به سایر محصولات با توجه به آب مصرف شده نصیب کشاورز خواهد شد. قیمت زعفران در سال جاری (1399)حدود 100000000 ریال می باشد. به همین دلیل است  که آموزش کاشت زعفران بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

اگر آب اول زودتر انجام گیرد، قبل از گلها برگها ظاهر شده و برداشت گلها با مشکل مواجه م یشود و اگر از موعد مقرر دیرتر انجام شود، ممکن است سرما باعث از بین رفتن گلها شود.

پس از آبیاری 15 تا 20  روز طول می کشد تا گلها ظاهر شوند.با توجه به اینکه دوره گلدهی زعفران 15 تا 20 روز طول می کشد پس از اتمام گلدهی آب دوم را به زعفران می دهند که به زائیج آب معروف است.

آب سوم زعفران پس از وجین و پخش کودهای شیمیایی به زمین داده م یشود که به آب وجین معروف است. آب آخر زعفران به زردآب یا مرگ آب معروف است که این آب باید با دقت و حساسیت خاصی انجام گیرد، زیرا در درشت شدن پیازهابسیار مؤثر است.

 سله شکنی زعفران :

پس از آبیاری اول به محض گاو رو شدن زمین سطح مزرعه را باید سله شکنی نمود، به نحوی که پیازها صدمه نبینند. بهترین وسیله سله شکنی کج بیل و چهار شاخ م یباشد. سله شکنی باعث م یشود که گلها به آسانی از خاک بیرون آمده و کود حیوانی با خاک مخلوط گردد. از طرفی چنانچه خار و خاشاکی در سطح زمین باشد همراه سله شکنی به زیر خاک رفته و مزاحم برداشت نمی شود.

سله شکنی باعث می شود که رطوبت زمین حفظ گردد و تهویه خاک به راحتی انجام گیرد.

وجین و دفع علفهای هرز زعفران چگونه است؟

علفهای هرز از طریق رقابت با گیاه زعفران از نظر آب و مواد غذایی و نور خورشید سبب کاهش محصول م یشود. وجین علفهای هرز در هر موقع که علفهای هرز شروع به رشد کنند، ضروری است . معمولاً بعد از آب اول تعدادی از علفهای هرز شروع به رشد می نمایند که بعد از گاو رو شدن زمین با عمل سله شکنی به راحتی از بین می روند.

در مزارع زعفران بعد از آب دوم بهترین زمان مبارزه با علفهای هرز به شمار م یرود که در این زمان ممکن است برای از بین بردن علفهای هرز، زمین را با چهار شاخ کلش داده و یا با استفاده از کج بیل و بیلچه علفهای بین ردیفها را از بین م یبرند.

بهترین راه مبارزه با علفهای هرز روشهای مکانیکی است ولی چنانچه امکان آن وجود نداشته باشد، آخرین روش استفاده از سموم شیمیایی م یباشد. برای از بین بردن علفهای هرز کشیده برگ از سموم گالانت سوپر و گالانت معمولی استفاده میگردد.   مقدار مصرف گالانت سوپر 5/ تا 7/  لیتر در هکتار و گالانت معمولی 1/5 تا 2 لیتر در هکتار می باشد.

تغذیه گیاه زعفران:

همانگونه که قبلاً اشاره شد، هنگام آماده سازی زمین کود فسفاته و پتاسه را همراه 40-80 تن کود حیوانی به زمین اضافه و همراه شخم عمیق با خاک مخلوط می نمایند تا کودهای فسفاته و پتاسه در دسترس ریشه گیاه قرار گیرد زیرا این کودها در خاک تحرک کمی داشته و اگر به صورت سطحی پخش شوند، اثر کمی دارند.

فسفر برای کلیه اعمال حیاتی گیاه از جمله رشد و توسعه ریشه ها (تقسیم سلولی) لازم و ضروری است. فسفر در گیاه متحرک بوده و در ساختمان اسیدهای آمینه و تکمیل ذخایر بنه های زعفران دخالت دارد.

پتاس نیز برای تولید هیدراتهای کربن با گلوسیدها، همچنین جهت تحویل این مواد و تجمع آنها در بعضی از اعضای ذخیره ای گیاه لازم م یباشد.پتاس در افزایش مقاومت گیاهان در مقابل بیماریها، سرما زدگی و سایر شرایط سخت محیطی مؤثر است. کمبود پتاس موجب کوتاه شدن بوت هها و کوچک ماندن پیازها می شود و به صورت پیدایش رنگ زرد که به تدریج به قهوه ای تبدیل شده است، مشخص میشود.

کود ازته به علت اینکه در آب سریعاً قابل حل می باشد، باید هر ساله در سطح خاک پاشیده شود. مقدار مصرف کود ازته 100 کیلوگرم کود اوره می باشد که می بایست در دو تا سه مرحله به گیاه داد.

یک سوم تا یک دوم قبل از آب اول و یک دوم یا دو سوم دیگر کود را پس از خاتمه یخبندان های زمستانه به زمین زعفران می دهند. کود حیوانی پوسیده را نیز به مقدار 15 تن قبل از آب اول به زمین می دهند تا همراه سله شکنی با خاک کاملاً مخلوط شود. با توجه به اینکه در بهمن و اسفند ماه زعفران فاقد ریشه می باشد، کل تغذیه گیاه وابسته به برگ است که می توان با کود های مایع عمل محلو لپاشی را انجام داد. عمل محلول پاشی در مناطق گرمسیری، نیمه بهمن و در مناطق سردسیری نیمه اسفند انجام می شود. طبق تحقیقات انجام شده محلول پاشی با کودهای مایع 33 درصد افزایش محصول را در پی داشته است.

آموزش کاشت زعفران

عمر زمین زعفران:

پیازهای زعفران که در مزرعه کشت شدند به مدت 8 تا 9 سال در زمین می ماندو همه ساله گل م یدهند. عمر مفید زعفران زار به مراقبتهای زراعی و تراکم کشت بستگی دارد. هر چقدر تراکم پیازها زیادتر، عمر زعفران زار کوتاهتر خواهد بود. بطوری که در تراکم های بالا عمر زعفران زار به 4 سال هم می رسد.

پس از کشت پیاز در زمین، پیازهای جدیدی تولید می گردد. با گذشت زمان علاوه بر اینکه پیازها به سطح زمین نزدیک می شوند، تراکم پیازها اضافه شده و این تراکم باعث نقصان مواد غذایی، پوک شدن برخی از پیازها و کوچک شدن پیازها شده و تولید محصول به قدری کم می شود که کشاورزان مجاب به کندن پیازها و انتقال به زمین جدیدی می شوند.

برداشت گل زعفران:

پس از آبیاری اول به فاصله2 یا 3 هفته ،بسته به درجه حرارت هوا گلهای زیبای زعفران ظاهر می گردند.دوره گل دهی زعفران حدود 10 تا 15 روز می باشد. تعداد گلها در روزهای اول و آخر دوره کم است . هر پیاز بسته به درشتی و ریزی و قدرت و ضعف خاک ممکن است یک تا سه جوانه تولید کند.عمر متوسط گل زعفران در صورتی که چیده نشود حدود 4 روز است.

چیدن گل زعفران

برداشت زعفران فقط با دست انجام می گیرد. بهترین موقع برداشت گل به منظور مرغوبیت و عطر و رنگ زعفران صبح زود و به صورت غنچه است. معمولاً چیدن گلها از سحر شروع شده و تا ساعت 9 صبح ادامه خواهد یافت. اگر گلها به صورت غنچه چیده شوند، ماندگاری بیشتری دارند. حمل و نقل آنها آسان تر است.

برای جمع آوری غنچه ها و گلها بهتر است از سبدهای منفذ دار استفاده شود و سعی شود که گلها زیاد روی هم انباشته نشوند. جهت حمل گلها از مزرعه به منزل نیز بهتر است از کارتن استفاده شود تا در هنگام حمل و نقل به گلها فشاری وارد نگردد.

پاک کردن گل زعفران

برای پاک کردن گل زعفران یا همان  باز کردن گلها و غنچه ها باید کارگران دستهای خود را با آب و صابون شستشو دهند. ضمن اینکه محل فرآوری باید کاملاً بهداشتی باشد.

نحوه باز کردن غنچه های برداشت شده به این ترتیب م یباشد که گلها و غنچه ها را با ناخن شکافته و میله سفید رنگی را به همراه سه کلاله قرمز رنگش از درون لوله گل بیرون م یکشند. معمولاً گلها و غنچه های جمع آوری شده را حداکثر به مدت 20 ساعت پس از برداشت گل، جداسازی نمائید.

جداسازی ممکن است به صورت زعفران سرگل ، سر قلم ، ، پوشال زعفران  و یا کلاله و خامه با هم باشد. اگر برداشت به صورت کلاله و خامه با هم باشد، به آن زعفران دسته گویند که پس از جدا کردن آنها را در یک جهت روی هم می چینند بطوریکه خامه ها روی هم و کلاله ها نیز روی همدیگر قرار گیرند.

در روش پوشال سه کلاله قرمز رنگ بهم متصل هستند و تقریباً بیشتر زعفران به این روش جداسازیمی گردد زیرا در این روش تقلب کمتری صورت می گیرد.

جداسازی به روش سر گل یا سر قلم که در این شیوه کلاً کلاله های قرمز از خامه جدا می گردند. در حال حاضر با توجه به اینکه تنها کلاله های قرمز رنگ گل زعفران به نام زعفران واقعی اطلاق می شود،خامه رطوبت زیادی داردو در مرحله خشک کردن زعفران دیر تر رطوبت خود را از دست می دهد. از طرفی با توجه به اینکه در حال حاضر خشک کردن زعفران با استفاده از هیتر و الک ابریشمی صورت م یگیرد، روش سر گل و پوشال بهترین روش برای پاک کردن زعفران می باشد .

خشک کردن زعفران

پس از دسته بندی و یا جداسازی کلاله ها (پوشال و سرگل) باید در اولین فرصت زعفران را خشک نمود. در روش سنتی زعفران را معمولاً روی کاغذ، پارچه نازک گذاشته و یا اینکه داخل سبد و یا صافی می گذارند و روی آن را معمولاً با پارچه نازک می پوشانند و در محل سایه قرار می دهند و یا هر از گاهی در مقابل آفتاب قرار می دهند و گاهی هم ممکن است نزدیک حرارت قرار می دهند تا سریعتر خشک گردد. در این روش هر چند روزی یک بار زعفران را زیر و رو م یکنند تا

بطور یکنواخت خشک گردد تا کپک نزند. در این روش برای خشک کردن زعفران 5 تا 7روز لازم است